Wykorzystanie potęgi wiedzy rdzennych ludów
Społeczności rdzenne i lokalne posiadają rozległą wiedzę na temat swojego środowiska i jego różnorodności biologicznej, a także wpływania na otoczenie w zrównoważony sposób. Wiedza ta jest często nierozerwalnie spleciona z praktykami i normami kulturowymi, które mocno odbiegają od metody naukowej. Kulturowe tabu i praktyki duchowe związane z lasami mogą być istotne z punktu widzenia lokalnej ekologii i ochrony tych ekosystemów, jednak trudno je powiązać z nowoczesnym rozumieniem zarządzania zasobami naturalnymi. Zespół projektu LOCAL KNOWLEDGE(odnośnik otworzy się w nowym oknie) badał, w jaki sposób można skutecznie wypełnić tę lukę przy zachowaniu stosownej wrażliwości. Rezultatem była koncepcja filozofii etnobiologii. David Ludwig(odnośnik otworzy się w nowym oknie), profesor nadzwyczajny w grupie Knowledge, Technology and Innovation(odnośnik otworzy się w nowym oknie) (KTI) na Uniwersytecie Wageningen w Niderlandach, wyjaśnia: „Filozofia jest dla nas zwykle praktyką refleksji, która pozwala nam na bardziej uważne myślenie o wszystkich skomplikowanych zagadnieniach wynikających z różnorodności wiedzy”. Obecnie stale rozwijany jest zakres wykorzystania filozofii w nowych dziedzinach. „Współcześnie coraz częściej myślimy o filozofii jako o pomoście między różnymi formami wiedzy, wartościami i światopoglądami” wyjaśnia Ludwig. Jak zauważa badacz, wielu naukowców chce pracować w bardziej inkluzywny sposób i uznają, że społeczności rdzenne dysponują rozległymi zasobami wiedzy. „Jednocześnie nie mają pojęcia, jak można wykorzystać wiedzę, która nie przystaje do standardów naukowych i jednocześnie jest głęboko zakorzeniona w lokalnych kulturach. Filozofia może stanowić swoisty pomost między różnymi perspektywami i przyczyniać się do lepszego zrozumienia”.
Łączenie technik naukowych i wiedzy lokalnej
W dziedzinach takich jak rolnictwo, ochrona środowiska i zdrowie coraz częściej pojawia się zagadnienie łączenia wiedzy rdzennej i akademickiej. Takie połączenie jest jednak trudne, a w niektórych przypadkach wręcz niemożliwe. Rdzenne społeczności i naukowcy stosują bardzo różne metody, a wiedza jakościowa zgromadzona przez społeczność może nie pasować do metod ilościowych wykorzystywanych przez naukowców. Kolonialne historie i różne poziomy władzy mogą utrudniać współpracę na równych warunkach. Poważne próby współtworzenia wiedzy muszą jednak sprostać tym wyzwaniom metodologicznym. Ludwig wskazuje na przykład tabu, taki jak zakaz łowienia ryb w określonych porach roku lub zakaz polowania w niektórych częściach lasu. „Wiele lokalnych tabu ma duchowe uzasadnienie, w związku z czym mogą być trudne do zrozumienia dla naukowców. Jednocześnie są one często kluczowymi elementami zrównoważonych relacji między społecznościami a ich środowiskiem, zapobiegających nadmiernym polowaniom i nadmiernemu wydobywaniu zasobów”, zauważa.
Interdyscyplinarna metodyka badawcza
Aby połączyć te dwa podejścia, zespół projektu LOCAL KNOWLEDGE opracował interdyscyplinarną metodykę badań, która łączy analizę filozoficzną i współpracę empiryczną z trzema etnobiologicznymi zespołami badawczymi w Brazylii i Meksyku. W Brazylii zespół(odnośnik otworzy się w nowym oknie) wspólnie z lokalnymi nauczycielami opracował materiały szkolne, aby przekazywać wiedzę społeczności rybackiej, jednocześnie łącząc ją z wiedzą akademicką na temat zagadnień takich jak zmiana klimatu. „Zaprezentowaliśmy w taki sposób, że wiedza rybaków jest kluczem do skuteczniejszej ochrony lokalnych gatunków ryb. Na przykład obecne przepisy obowiązujące w Brazylii zabraniają połowów w niektórych miesiącach, aby chronić ryby podczas składania ikry. Lokalni rybacy powiedzieli nam jednak, że przepisy nie odpowiadają miesiącom, w których ryby faktycznie składają ikrę - dostosowanie polityki w oparciu o lokalną wiedzę mogłoby zatem przynieść wiele korzyści zagrożonym gatunkom”, mówi Ludwig. W Meksyku w ramach projektu naukowcy badali choroby roślin, które wpływają na kawę. Wiele z tych chorób pojawiło się niedawno, zatem rdzenne społeczności nie dysponują wiedzą dotyczącą ich zwalczania.
Rozwiązanie istotnych problemów społeczno-środowiskowych
Koncepcje analizowane w ramach projektu zostały przedstawione w książce LINK („Transformative Transdisciplinarity”), której współautorem jest Charbel El-Hani(odnośnik otworzy się w nowym oknie), profesor zwyczajny zatrudniony w Instytucie Biologii Federalnego Uniwersytetu Bahia(odnośnik otworzy się w nowym oknie) (strona internetowa w języku portugalskim) w Brazylii. Publikacja zostanie wydana nakładem wydawnictwa Oxford University Press w przyszłym roku. „Jako filozofowie myślimy o wszelkiego rodzaju istotnych zagadnieniach, od zmiany klimatu po sprawiedliwość społeczną. Często nie wiemy, w jaki sposób nasze myślenie staje się czymś więcej niż intelektualną grą i jak wpływa na ludzi”, dodaje. „Obecnie jestem o wiele bardziej zadowolony z mojej pracy i dostrzegam jej skutki znacznie lepiej, niż przed rozpoczęciem projektu Europejskiej Rady ds. Badań Naukowych(odnośnik otworzy się w nowym oknie)”.
Słowa kluczowe
LOCAL KNOWLEDGE, społeczności rdzenne, zrównoważony, różnorodność biologiczna, ochrona środowiska, filozofia, Meksyk, Brazylia, wiedza jakościowa
