Modele inteligentnych gospodarstw w zrównoważonym rolnictwie
Produkcja zdrowej żywności przy minimalnym wpływie na środowisko wymaga efektywnego wykorzystania zasobów naturalnych oraz dostosowania upraw do postępującej zmiany klimatu. Wspólna polityka rolna UE(odnośnik otworzy się w nowym oknie) musi ulec zmianie, aby uwzględnić zrównoważony rozwój, potrzeby środowiska i działania na rzecz klimatu. To wymaga z kolei zrozumienia podstaw i kryteriów, na podstawie których rolnicy podejmują swoje decyzje.
Modelowanie na szczeblu gospodarstw
Zespół finansowanego ze środków Unii Europejskiej projektu MIND STEP(odnośnik otworzy się w nowym oknie) postanowił zrealizować założenia strategii „od pola do stołu” poprzez opracowanie zaawansowanych narzędzi umożliwiających łączenie danych na poziomie gospodarstwa z analizą strategii. Konsorcjum projektu opracowało szczegółowe modele bioekonomiczne, programowania matematycznego na poziomie gospodarstwa i optymalizacji ekonometrycznej. Modele te wykorzystują dane dotyczące poszczególnych gospodarstw rolnych z unijnej sieci danych rachunkowych gospodarstw rolnych(odnośnik otworzy się w nowym oknie), przypisując składniki kosztów do konkretnych działań. Dzięki powiązaniu tych danych z informacjami biofizycznymi, zespół ulepszył alokację przestrzenną reprezentatywnych gospodarstw i opracował krzywe plonów dla użytków zielonych przy użyciu teledetekcji i danych statystycznych. Aby zbadać aspekty społeczno-psychologiczne wpływające na decyzje rolników, zespół projektu MIND STEP przeprowadził badania ankietowe obejmujące czynniki behawioralne, w tym skłonność do podejmowania ryzyka. Zaimplementowany w modelu FarmDyn(odnośnik otworzy się w nowym oknie) innowacyjny moduł dotyczący ryzyka umożliwił kompleksową ocenę działań związanych z zarządzaniem gospodarstwem w warunkach niepewności. „Nasze modele lepiej odzwierciedlają różnorodność zachowań rolników i reakcji na działania wynikające ze strategii, umożliwiając opracowywanie dokładniejszych prognoz wpływu tych działań na poszczególne gospodarstwa”, twierdzi John Helming, kierownik projektu.
Kompleksowa analiza strategii
Mając na uwadze złożoność systemów rolniczych, zespół projektu MIND STEP połączył bioekonomiczne modele gospodarstw rolnych z modelami agentowymi, modelami sektora rolnego i ogólnogospodarczymi. Tego rodzaju zestawienie umożliwiło wypracowanie podejść oddolnych, począwszy od decyzji podejmowanych w poszczególnych gospodarstwach, a skończywszy na analizach regionalnych i krajowych. „Zestawiając szczegółowe dane dotyczące gospodarstw rolnych z modelami gospodarczymi mogliśmy ocenić, w jaki sposób zmiany strategii wpływają nie tylko na poszczególne gospodarstwa, ale na cały sektor rolny i gospodarkę”, wyjaśnia Helming.
Zalecenia w zakresie polityki rolnej
Badania przeprowadzone w ramach projektu MIND STEP przełożyły się na szereg istotnych wniosków, które mogą wpłynąć na kształt przyszłej polityki rolnej. Jedno z kluczowych zaleceń dotyczy uwzględnienia modeli decyzyjnych na poziomie gospodarstwa i zmiennych dotyczących poszczególnych rolników, takich jak wiek, dochód i poziom wykształcenia, do modelowania stosowanego na szczeblu unijnym. Umożliwi to wskazywanie działań, które są skuteczne na papierze i które rolnicy będą bardziej skłonni wdrożyć w praktyce. Inny istotny wniosek dotyczy różnorodności gospodarstw, w szczególności pod względem postaw wobec ryzyka, poziomów efektywności i krańcowych kosztów redukcji. W świetle tych różnic, jednolita strategia oparta na nakazach i kontrolach, której celem jest ograniczenie emisji, może okazać się nieopłacalna. Strategia rynkowa musi być dostosowana do tej różnorodności, co umożliwi osiągnięcie lepszych rezultatów środowiskowych i gospodarczych. Zespół wykazał również, że stopniowe wprowadzanie podatków od emisji byłoby najskuteczniejszym sposobem ograniczenia zużycia azotu mineralnego i emisji gazów cieplarnianych. Ponadto da to rolnikom czas na dostosowanie się do nowych przepisów, zaplanowanie inwestycji i wdrożenie strategii łagodzących wpływ zmian. Ponadto reinwestowanie przychodów z tych podatków w technologie ograniczające skutki emisji może przyczynić się do ograniczenia emisji z całego sektora. „Wszystkie nasze zalecenia podkreślają znaczenie łączenia danych i modeli poszczególnych gospodarstw rolnych w procesie projektowania skutecznych i ukierunkowanych strategii rolnych”, podkreśla Helming. Rozwój modeli bioekonomicznych dotyczących poszczególnych gospodarstw opartych na osiągnięciach projektu MIND STEP będzie kontynuowany w innych projektach realizowanych w ramach unijnej inicjatywy Horyzont, takich jak AgEnRes, BrightSpace, LAMASSUS i Act4CAP. Kolejnym ważnym krokiem jest dalsze rozwijanie ram modelu gospodarstwa rolnego opartego na rozwiązaniu FarmDyn.
Słowa kluczowe
MIND STEP, polityka rolna, zrównoważone rolnictwo, inteligentne gospodarstwo, modelowanie na poziomie gospodarstwa rolnego
